دستکش‌های عایق برق یکی از ابزارهای مهم در صنایع برق و الکترونیک هستند. این دستکش‌ها به طور خاص برای محافظت از کارگران در برابر شوک‌های الکتریکی طراحی شده‌اند و نقش بسیار مهمی در ایمنی محیط کار دارند. با توجه به اینکه کار با تجهیزات برقی ممکن است خطرات جدی ایجاد کند، استفاده از دستکش‌های استاندارد و مناسب می‌تواند از بروز حادثه‌های برق‌گرفتگی جلوگیری کند. یکی از مواردی که در انتخاب دستکش عایق برق باید مورد توجه قرار گیرد، کلاس‌بندی و رنگ‌بندی آنها است. دستکش‌های عایق بر اساس سطح ولتاژی که قادر به تحمل آن هستند و همچنین استانداردهایی که باید رعایت کنند، طبقه‌بندی می‌شوند.

 کلاس‌بندی دستکش عایق برق

دستکش‌ عایق برق بر اساس سطح ولتاژ کاری که قادر به تحمل آن هستند، به چند کلاس مختلف تقسیم می‌شوند. هر کدام از این کلاس‌ها به شما نشان می‌دهند که دستکش تا چه سطحی از ولتاژ می‌تواند از شما محافظت کند. در ادامه به تشریح هر کلاس می‌پردازیم:

 کلاس ۰۰ (حداکثر ۵۰۰ ولت)

دستکش‌های کلاس ۰۰ برای محیط‌هایی طراحی شده‌اند که سطح ولتاژ بسیار پایین است. این دستکش‌ها برای کارهایی مناسب هستند که در آن احتمال تماس با ولتاژ حداکثر ۵۰۰ ولت AC وجود دارد. اغلب این نوع دستکش‌ها برای کارهای تعمیرات و نگهداری که نیاز به سطح بالایی از دقت و کنترل دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. با اینکه این دستکش‌ها برای ولتاژهای پایین طراحی شده‌اند، اما همچنان مقاومت خوبی در برابر شرایط محیطی مانند رطوبت و دمای بالا دارند.

 کلاس ۰ (حداکثر ۱۰۰۰ ولت)

دستکش‌های کلاس ۰ یکی از پرکاربردترین انواع دستکش‌های عایق برق هستند. این دستکش‌ها قادر به محافظت در برابر ولتاژهای تا ۱۰۰۰ ولت AC و ۱۵۰۰ ولت DC هستند. معمولاً در محیط‌های خانگی، تجاری و صنعتی که ولتاژ نسبتاً پایین است، از این دستکش‌ها استفاده می‌شود. برای مثال، برقکارانی که به تعمیرات و نگهداری در ساختمان‌های تجاری و خانگی می‌پردازند، به دلیل سطوح ولتاژ پایین‌تر، از دستکش‌های کلاس ۰ استفاده می‌کنند.

دستکش عایق برق

 کلاس ۱ (حداکثر ۷۵۰۰ ولت)

وقتی به سطح ولتاژ بالاتری مانند ۷۵۰۰ ولت AC می‌رسیم، باید از دستکش‌های کلاس ۱ استفاده کرد. این دستکش‌ها در محیط‌های صنعتی با ولتاژهای متوسط به بالا استفاده می‌شوند. برای مثال، تکنسین‌های توزیع برق که در شبکه‌های انتقال و توزیع فعالیت می‌کنند، معمولاً از دستکش‌های کلاس ۱ برای محافظت از خود استفاده می‌کنند. این نوع دستکش کار، نسبت به دستکش‌های کلاس پایین‌تر، ضخیم‌تر و سنگین‌تر هستند، اما همچنان انعطاف‌پذیری خوبی دارند.

 کلاس ۲ (حداکثر ۱۷,۰۰۰ ولت)ر

دستکش‌های کلاس ۲ برای محیط‌هایی با ولتاژهای بالا تا ۱۷,۰۰۰ ولت AC طراحی شده‌اند. این نوع دستکش‌ها عمدتاً در محیط‌های صنعتی و کارهای سنگین‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستکش‌ها با مقاومت بیشتر در برابر شکستگی و سایش طراحی شده‌اند و در برابر شرایط محیطی سخت‌تر مانند دمای بالا یا رطوبت زیاد، عملکرد بهتری دارند. این ویژگی‌ها آنها را برای کار در صنایع بزرگ مانند کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها مناسب می‌سازد.

 کلاس ۳ (حداکثر ۲۶,۵۰۰ ولت)

دستکش های کلاس ۳ برای کار در محیط‌هایی که با ولتاژهای بسیار بالا (تا ۲۶,۵۰۰ ولت AC) سروکار دارند، طراحی شده‌اند. این دستکش‌ها برای کارگران در محیط‌هایی که مستقیماً با خطوط انتقال برق ولتاژ بالا کار می‌کنند، ایده‌آل هستند. آنها در برابر ولتاژهای بالا و همچنین شرایط محیطی سخت مانند باران و دمای زیاد بسیار مقاوم هستند.

 کلاس ۴ (حداکثر ۳۶,۰۰۰ ولت)

در بالاترین سطح کلاس‌بندی دستکش‌های عایق برق، کلاس ۴ قرار دارد. این دستکش‌ها برای محیط‌هایی که با ولتاژهای تا ۳۶,۰۰۰ ولت AC سروکار دارند، طراحی شده‌اند. این دستکش‌ها برای استفاده در صنایع بزرگ مانند خطوط انتقال نیرو و توزیع برق با ولتاژ بالا بسیار کاربردی هستند. این دستکش‌ها ضخیم‌ترین و سنگین‌ترین نوع دستکش‌ها هستند و معمولاً از موادی با کیفیت بالا ساخته می‌شوند تا به راحتی در برابر ولتاژهای بسیار بالا و شرایط محیطی نامساعد مقاومت کنند.

 استاندارد دستکش عایق برق

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در انتخاب دستکش‌های عایق برق باید مدنظر قرار گیرد، استانداردهای جهانی است. این استانداردها تعیین می‌کنند که دستکش‌ها باید از چه موادی ساخته شوند، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند و چگونه باید مورد آزمایش قرار گیرند تا از ایمنی و کارایی آن‌ها اطمینان حاصل شود. از میان استانداردهای مختلف، استاندارد IEC 60903 معتبرترین استاندارد در سطح جهانی برای دستکش‌های عایق برق است. این نوع استاندارد دستکش ایمنی شامل تست‌های الکتریکی، مکانیکی و حرارتی می‌شود که دستکش‌ها باید با موفقیت آنها را پشت سر بگذارند. این تست‌ها برای اطمینان از مقاومت دستکش در برابر شکستگی، سایش، حرارت و شرایط محیطی مختلف طراحی شده‌اند. همچنین، در این استاندارد الزاماتی برای مقاومت دستکش در برابر مواد شیمیایی و شرایط خاص مانند رطوبت بالا نیز وجود دارد.

دستکش عایق برق

 رنگ‌بندی دستکش عایق برق

رنگ‌بندی دستکش‌های عایق برق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اما برخلاف تصور عمومی، رنگ‌ها معمولاً نشان‌دهنده کلاس ولتاژ دستکش نیستند. در واقع، هر تولیدکننده‌ای ممکن است از رنگ‌های متفاوتی برای تولید دستکش‌های خود استفاده کند و این موضوع بیشتر جنبه کاربردی و تولیدی دارد. برای مثال، برخی از تولیدکنندگان ممکن است از رنگ‌های مختلفی مانند قرمز، زرد، یا آبی استفاده کنند تا محصولات خود را از سایر برندها متمایز کنند یا شناسایی آسان‌تری برای کارگران ایجاد کنند. علامت‌گذاری کلاس ولتاژ همیشه بر روی دستکش‌ها درج می‌شود و این علامت‌گذاری مهم‌ترین معیار برای تشخیص کلاس دستکش است. بنابراین، در هنگام انتخاب دستکش به علامت‌گذاری آن توجه کنید و به صرف رنگ دستکش اعتماد نکنید.

 تاریخ انقضا دستکش عایق برق

یکی از موارد بسیار مهم در نگهداری و استفاده از دستکش‌های عایق برق، تاریخ انقضای آنها است. این دستکش‌ها به مرور زمان و با استفاده مکرر ممکن است کیفیت و عملکرد خود را از دست بدهند. مواد اولیه دستکش به ویژه در معرض نور خورشید، گرما، سرما، و رطوبت می‌تواند تغییرات شیمیایی داشته باشد و خاصیت عایق بودن خود را از دست بدهد.

معمولاً دستکش‌های عایق برق دارای تاریخ تولید و تاریخ انقضا هستند. اگر دستکشی بیش از ۶ ماه از تاریخ تولید آن گذشته باشد و هنوز استفاده نشده باشد، باید قبل از استفاده دوباره تست شود. تست دستکش عایق برق، شامل بررسی مقاومت الکتریکی و مکانیکی دستکش هستند. همچنین، دستکش‌های استفاده شده باید به صورت دوره‌ای بازرسی و تست شوند تا از سالم بودن و ایمنی آنها اطمینان حاصل شود.

 جمع بندی

در نهایت، استفاده از دستکش‌های عایق برق امری ضروری برای کار با ولتاژهای مختلف است. انتخاب دستکش مناسب با توجه به کلاس‌بندی، استانداردهای جهانی و تاریخ انقضا از اهمیت بسیاری برخوردار است. ایمنی در محیط‌های کاری نه تنها به دستکش‌ها بلکه به دانش و آگاهی کارکنان در استفاده صحیح از تجهیزات هم بستگی دارد.